Recensies

NBD Biblion

Los van aarden paden: een jong gezin in de greep van dementie / Marian Geense. – Soesterberg : Uitgeverij Aspekt, [2015]. – 228 pagina’s ; 21 cm.
Mabel, een jonge vrouw krijgt Alzheimer. Dit heeft grote gevolgen voor haar dochtertje Merel, puberzoon Sjoerd, echtgenoot Maarten en schoonouders, die in 41 columnachtige, korte hoofdstukken in chronologische volgorde worden beschreven. Mabel woont zo lang mogelijk thuis. Maar uit alles blijkt hoe moeilijk dit is, ook voor haar naaste omgeving. Zijn kan eigenlijk niets meer zelf. Wanneer ze op pad gaat om vis te halen, is iedereen bang dat ze verdwaalt. Ze blijft heel lang weg, maar komt uiteindelijk thuis… met veertien(!) haringen.
Maarten is een binnenvetter en kan niet goed met de situatie omgaan. Toch wil hij de regie in handen houden en niet te veel bemoeienis van buitenaf. Sjoerd is heel begripvol en slaat de goede toon aan tegen zijn moeder. Merel is vooral boos als haar moeder mee naar de basisschool gaat voor een spelletjesmiddag, maar er helemaal niets meer van snapt.
De schrijfster geeft aan dat het boek fictief is. Wel is zij zeer bekend met het fenomeen: haar man dementeerde op jonge leeftijd. Het boek zal zeker herkenbaar zijn voor mensen in eenzelfde situatie. Recensent: Iris Stekelenburg-van Halem

De Leestafel

Marian Geense: Los van aarden paden, een jong gezin in de greep van dementie
In deze roman beschrijft Geense het proces van een jonge vrouw Mabel die door de ziekte Alzheimer zichzelf steeds meer kwijtraakt. De auteur maakt dit op een indringende maar toch subtiele manier invoelbaar voor de lezer. Hoe kleine dagelijkse dingen steeds moeilijker worden en hoe dit bij Mabel een gevoel van onmacht en verdriet teweeg brengt, maar ook onbegrip over haar eigen handelen en ten opzichte van haar dierbaren. Ze doet toch haar best, waarom ergeren zich dan soms aan haar? We voelen hoe moeilijk het is als je steeds meer moet inleveren van wie je bent.
Meer bijzonder nog aan deze roman is hoe Geense ons ook laat voelen wat dit voor de omgeving betekent en hoe verschillend de ervaringen zijn van de dierbaren om Mabel heen. Haar man Maarten, die het heel moeilijk vindt om te accepteren dat zijn onafhankelijke, kunstzinnige en zelfstandige vrouw, die de regie voerde over het huishouden en het gezin dat nu niet meer kan. Hij moet naast zijn verdriet om dit verlies ook nog het initiatief ontplooien om deze rol van Mabel over te nemen. Daarin voelt hij zich onmachtig en verloren, hij vindt het lastig om hulp te vragen, maar ook om de verandering te accepteren. Dat wordt pijnlijk duidelijk als er vrienden komen eten en Maarten zich een ouderwets gezellig avondje heeft voorgesteld. Het is niet meer zoals het was en daar heeft hij de pest over in, een gevoel waarvan hij eigenlijk vindt dat hij dat niet mag hebben.
De ouders van Mabel zijn vooral bezorgd om hun kind en proberen haar nog levensvreugde te schenken. Waar Maarten vooral ervaart wat er allemaal niet meer mogelijk is, gaan de ouders van Mabel vooral op zoek wat nog wel mogelijk is. Zij laten hun onvoorwaardelijk liefde voor hun kind spreken, die weer afhankelijk van hen wordt.
Deze verschillende gezichtspunten heeft de auteur prachtig beschreven en ook hoe dit leidt tot conflicten tussen Maarten en zijn schoonouders. Ze verwijten elkaar niet te weten hoe het voor de ander is om hiermee om te moeten gaan en hebben ook duidelijk verschillende inzichten en zelfs belangen in het geheel. Dat leidt tot pijnlijke en heel verdrietige situaties waarin ze elkaar niet meer kunnen steunen of hun verdriet kunnen delen.
Ten slotte zijn er ook nog de kinderen van Mabel en Maarten, Merel en Sjoerd. De auteur geeft ons ook een mooi inkijkje in de belevingswereld van deze kinderen. Zij zijn echt de toeschouwers in het geheel en moeten toezien hoe zij langzaamaan hun moeder verliezen, terwijl ze er nog gewoon is. Machteloos zijn ze daarbij. Daarnaast hebben zij te maken met hun vader en opa en oma die verschillen van inzicht over hoe er met hun moeder moet worden omgegaan. Eigenlijk zien we dat er voor hun beleving van de situatie weinig aandacht is en zij heen en weer laveren. Ze proberen wel gehoor te krijgen en de grootouders proberen hier ook wel in tegemoet te komen, maar het blijft moeilijk.
Wat heel duidelijk wordt is hoe onmachtig iedereen is als een gezin of familie getroffen wordt door Alzheimer en dat er daarbij soms onmenselijke beslissingen moeten worden genomen. Maarten mag dan niet het prototype zijn van een sterke man en vader, maar ook hij wordt verscheurd in zijn gevoelens. Hij denkt:
Nog nooit in mijn leven heb ik zo'n moeilijk en vreselijk besluit moeten nemen. Maar ik kan niet anders. Wil ik met mijn gezin verder kunnen leven, dan moet Mabel mijn huis uit.
Hard is het, zeker daar waar de auteur er voor kiest om te spreken over dan moet Mabel mijn huis uit. Dat stipt de auteur in deze roman eveneens nog onverbloemd aan. Welke praktische problemen erbij komen kijken als Alzheimer de gezinsstructuur ontwricht en je daardoor met een ontoerekeningsvatbaar verklaarde partner te maken krijgt. In het geval van Mabel en Maarten die samen een huis hebben gekocht, dat Maarten nu niet, zonder Mabel onder curatele te laten stellen, kan verkopen. Een daad die hij eigenlijk niet wil verrichten, maar hij wel zal moeten om ook niet financieel ten onder te gaan.
Je hoort mensen weleens zeggen dat een van hun ouders of hun partner door Alzheimer of dementie is getroffen. Wat dat getroffen zijn betekent en waarop dit allemaal doorwerkt laat Marian Geense ons in dit boekje ervaren. Je kan lezen dat zij zelf op dit gebied ervaringsdeskundige is.
Marian Geense is civiel ingenieur en schrijver. Zij heeft haar ervaringen met dementie in haar nabije omgeving samengevat in de roman Los van aarden paden, een jong gezin in de greep van dementie. Toen zij merkte dat haar man begon te dementeren was zij ontredderd en bedroefd. In een langdurig proces veranderde hij van een intelligente en humoristische man in een vergeetachtig en afhankelijk mens. Zij vroeg zich af: Wat betekent dementie voor de patiënt? Hoe moet ik met hem omgaan? Hoe kan ik de zorg voor hem inpassen in mijn eigen leven? Hoe doen anderen dat? Vragen en ervaringen heeft zij verweven tot deze roman. Zij publiceerde eerder in: Inhaalkoorts, Passanten, Ontmoetingen, Reizigersgeheimen en Gek van reizen.
ISBN: 9789461537942 | Paperback | 228 pagina's | Uitgeverij Aspekt | oktober 2015 © Ria, 8 december 2015

Hetty Jonker

“Je ziet de tekenen, maar je duidt ze niet. De eerste keer schrik je, duwt ze weg en vergeet ze weer. Je denkt, het komt door de mist, je kunt vandaag niet eens de Amsteltoren zien. Dat zal het zijn, die klamme nevel, je kunt je niet meer oriënteren, daar wordt een mens ook chaotisch van.” Zo begint deze roman over een jonge begaafde kunstenares die op weg naar een expositieruimte waar ze haar werken tentoon mag stellen, opeens niet meer weet waar ze is. Als je eenmaal in deze roman bent begonnen wil je hem het liefste in één ruk uitlezen. In korte hoofdstukken worden de moeilijke, soms bitterzoete situaties die ontstaan bij dit sluipende proces beschreven. Ieder hoofdstuk vertelt het verhaal vanuit een ander persoon. De schrijfster hoopt dat dit verhaal meer begrip kweekt voor de gevolgen van dementie en dat het troost en steun biedt aan mensen in vergelijkbare omstandigheden. Dat is bij mij in elk geval gelukt.
Een hart onder de riem voor alle mantelzorgers, hulpverleners en de patiënten zelf, een roman om troost en steun te bieden. (Hetty Jonker)

Judith Valentijn

De karakters van de personen zijn geloofwaardig en consistent. Ze hebben allemaal hun eigen taalgebruik en maniertjes. Geen enkele keer laat de auteur een van de personages iets doen wat niet bij ze past. Over het verleden van de personages geeft de auteur heel subtiel kleine stukjes informatie. Door deze informatie te verspreiden en te koppelen aan incidenten in het heden, krijgt de lezer inzicht in de motieven van de personages, en begrijpt deze beter waarom ze zijn zoals ze zijn. Hierdoor begrijpt de lezer ook het spanningsveld tussen de verschillende mantelzorgers. Voor mij - als lezer én als tekstbeoordelaar - was dit dan ook het spannendste thema in het boek. De "achteruitgang" van Mabel is prachtig beschreven, maar haar strijd is al gestreden. De werkelijke strijd is tussen de mensen om haar heen. In ieder hoofdstuk staat een personage centraal, door deze keuze wordt het verhaal heel erg rond. 'Los van aarden paden' gaat niet zozeer over Mabel en wat voor verwoestend effect de Alzheimer op haar heeft, maar over hoe een complete familie getroffen wordt door deze ziekte. Vertelstijl, opzet en karakterontwikkeling zijn nagenoeg perfect. Het verhaal en de personages zijn geloofwaardig en interessant en ik heb de hele familie in mijn hart gesloten. (Judith Valentijn)

Frank Heine

Los van aarden paden is een mooi, zorgvuldig geschreven verhaal dat ik met plezier heb gelezen. Goed gevonden is dat, naar gelang de medische ontwikkeling van antagonist Mabel voortschrijdt, de personages Maarten en Dorothee - welhaast als tegenpolen - meer op de voorgrond treden, waarmee het ‘wegglijden’ van Mabel nog eens extra wordt benadrukt. (Frank Heine)

Perry Pierik

Roman rond thema Alzheimer. Toegankelijke manier geschreven, goed invoelbaar, thema met zekere maatschappelijke relevantie. Verschillende invalshoeken, zoals het niet erkennen van de tekenen, reacties van de omgeving, alles moet een plek hebben, goed beschreven is wanneer men de informatie moet delen met derden. Ook oog voor spanningen binnen relatie als gevolg van Alzheimer. Mooie symbolische taal soms: ‘de verdwaalde ik’, tot ‘de boot die losgelaten moet worden’: dit is verankerd in een omslag dat hierop gebaseerd is. (Perry Pierik)

Roman bestellen

Nieuws

Los van aarden paden
is nu ook verkrijgbaar als Grootletterboek.

EDICON heeft de roman
Los van aarden paden uitgegeven als
Gesproken boek.

Lees verder



Lees ook de

MINICOLUMN

Volg me via:

Klik op de button hieronder om naar mijn LinkedIn- pagina te gaan.